Siña i repasá palabra
Ku
In het Papiamentu kennen we veel woorden die meerdere betekenissen hebben. Een van de belangrijkste woorden met meerdere betekenissen en functies is het woordje ku.
1
Ku wordt gebruikt als voorzetsel en betekent met. Por ehèmpel:
Mi ta bebe kòfi ku lechi
Ik drink koffie met melk
Nos ta bai ku bo
We gaan met jou
We gebruiken ku ook als vertaling van het woordje en, waarbij de twee zaken/personen/dingen als één geheel gezien worden. Por ehèmpel:
Mi ta basha salu ku peper riba e webu hasá
Ik strooi peper en zout op het gebakken eitje
Mi mester di un sèt nobo di kuchú ku fòrki
Ik heb een nieuw setje van messen en vorken nodig
Mi mama ku mi tata ta bai fiesta di bisiña
Mijn vader en mijn moeder gaan naar het feest van de buurman/buurvrouw
2
We gebruiken ku ook om zinsdelen of zaken met elkaar te verbinden (betrekkelijk voornaamwoord). In het Nederlands gebruiken we hiervoor die of dat, en soms wat. Por ehèmpel:
E outo ku mi ta kore, ta bieu
De auto die ik rijd, is oud
E kas ku nos a wak, tabata hopi bunita
Het huis dat we gezien hebben, was heel mooi
Mi ta kere ku mi a pèrdè mi charger
Ik denk dat ik mijn oplader kwijt ben
E potrèt ku bo a saka, ta den korant
De foto die je hebt gemaakt, staat in de krant
E pashèntnan ku a rekuperá por bai kas
De patiënten die genezen zijn, kunnen naar huis
Tur kos ku nos tin ta di bon kalidat
Alles wat we hebben is van goede kwaliteit
3
Ten slotte heeft ku ook de betekenis van dan/als in een vergelijking. Por ehèmpel:
Kòrsou ta mas grandi ku Aruba
Curaçao is groter dan Aruba
Mi ruman muhé ta mes(un) lif ku mi ruman hòmber
Mijn zus is even lief als mijn broer
Un sikólogo ta gana ménos ku un siruhano
Een psycholoog verdient minder (geld) dan een chirurg
Praktiká
1. Kiko ku ta nifiká den e frasenan akibou?
Wat betekent ku in onderstaande zinnen? De antwoorden staan onderaan
1. Sera konosí ku famia Croes.
2. E lugá nobo ku a habri ta bunita.
3. Ku ken bo ta bai fiesta?
4. Mi no ta kere ku nos tin tempu pa desayuná.
5. Bo ta kome ku fòrki ku kuchú?
6. Ku kiko mi por yuda bo?
2. Tradusí e frasenan na hulandes
1. Aw’i lamunchi ta mas dushi ku djus di apel.
2. Mi ta bai trabou ku outo.
3. E pelíkula ku nos a wak ayera, tabata hopi bon.
4. Mi ta fia bo e bukinan ku mi a lesa.
5. Esaki ta mihó ku esei.
6. E artíkulo ku e outor a skirbi ta interesante.
7. E pia ku bo a kibra ta hasi doló?
8. Mi ta kere ku nos tin ku prepará e presentashon aworakí.
3. Tradusí na papiamentu
1. De produkten zijn even duur.
2. Ze gaan het restaurant dat failliet is gegaan, verkopen.
3. Je moet nieuwe kleren kopen omdat de kleren die je hebt oud zijn.
4. Ik ga met haar praten.
5. De klant die gebeld heeft, is boos.
6. Het is vandaag warmer dan gisteren.
Lista di palabra
Sera konosí
Maak kennis
Lugá
Winkel, plek, gebouw, ruimte
Desayuná
Ontbijten
Awa di lamunchi / Aw’i lamunchi
Limoensap
Pelíkula
Film
Fia
(Uit)lenen
Mihó
Beter
Pia
Been / voet
Kibra
Breken
Hasi doló
Pijn doen
Prepará
Voorbereiden
Kontesta
1. Kiko ku ta nifiká den e frasenan akibou?
Wat betekent ku in onderstaande zinnen?
1. Met. Maak kennis met familie Croes.
2. Die. De nieuwe winkel (kan allerlei soorten winkels zijn) die geopend is, is mooi.
3. Met. Met wie ga je naar het feest?
4. Dat. Ik denk niet dat we tijd hebben om te ontbijten.
5. Met, met/en. Eet je met vork en mes?
6. Met/Waarmee. Waarmee (met wat) kan ik je helpen?
2. Tradusí e frasenan na hulandes
1. Limoensap is lekkerder dan appelsap.
2. Ik ga naar het werk met de auto.
3. De film die we gisteren hebben gezien, was heel goed.
4. Ik leen je de boeken die ik gelezen heb.
5. Deze (dit) is beter dan die (dat).
6. Het artikel dat de auter heeft geschreven is interessant.
7. Doet het been dat je hebt gebroken pijn?
8. Ik denk dat we de presentatie nu moeten voorbereiden.
3. Tradusí na papiamentu
1. E produktonan ta mes(un) karu.
2. Nan ta bai bende e restorant ku a bai fayit.
3. Bo mester kumpra paña nobo, pasobra (pasó) e pañanan ku bo tin, ta bieu.
4. Mi ta bai papia kuné (= ku + e -> kuné).
5. E kliente ku a yama, ta rabiá.
6. Awe ta (hasi) mas kalor ku ayera.