Hoe leuk het leren van talen ook is, af en toe gaat het niet zoals je het wil. Soms heb je moeite om de juiste woorden te vinden, of soms vertaal je de zinnen te letterlijk en zeg je onbedoeld iets heel anders. In enkele gevallen floept er zelfs een woord in een andere taal uit terwijl je bijvoorbeeld op zoek bent naar het juiste woord in het Papiaments.
Dat laatste is een veelvoorkomend verschijnsel dat interferentie genoemd wordt. Als de taal die je leert overeenkomsten heeft met een taal die je spreekt, dan kan het voorkomen dat je de regels, woorden of zinsbouw (onbewust) toepast op je nieuwe taal. In deze blogpost nemen we een voorbeeld van interferentie onder de loep: het gebruik van het voorzetsel voor in het Papiaments. Is het pa, por, para of par?
Vaak zijn het de Spaanse equivalenten die roet in het eten gooien. Mensen die kennis van het Spaans hebben, hebben de neiging om por en para te gebruiken. Bij sprekers van het Frans komt par om de hoek kijken en heel sporadisch pour. Dat we die woorden, behalve het laatste, ook in het Papiaments kennen, maakt het er niet makkelijker op. De verwarring is daarom begrijpelijk.
Maar wanneer gebruik je pa, por, para of pa? En wat is de juiste vertaling van het voorzetseltje voor in een zin als: “De taart is voor jullie”. Dit overzicht brengt duidelijk in kaart wat de verschillen zijn.
Para
Para is in het Papiaments geen voorzetsel, maar een zelfstandig naamwoord. Op Curaçao en Bonaire betekent het vogel. Op Aruba is een vogel een parha. Wanneer je een zin wilt maken met voor, komt de optie para dus te vervallen.
Para
Para is ook een werkwoord. Aan de woordfunctie en de toon, een laag-hoog-toon, kun je het verschil horen. Het werkwoord kent veel betekennissen waaronder: stoppen, staan en tegenhouden. Ook niet geschikt om aan te geven voor wie de taart is.
Par
Par betekent onder andere paar en enkele. Bijvoorbeeld:
Dies par di sapatu = Tien paar schoenen
Un par di hende = Enkele mensen
Por
De meestvoorkomende vorm van por is het werkwoordsvorm dat kunnen of mogen betekent. Bekijk wat voorbeeldzinnen met het woordje por. Daarnaast gebruiken we het woordje por in vaste uitdrukkingen en andere constructies zoals:
Por ta = Misschien
Por fabor = Alstublieft
Por último = Tenslotte
Por lo pronto = Voorlopig
Pa
Alle opties die tot nu toe genoemd zijn in de zoektocht naar de juiste vertaling van voor zijn afgekeurd. Pa komt dus als winnaar uit de bus. Let op: ook pa heeft meerdere betekenissen, meer daarover volgt later. De hoofdvraag van deze post is in ieder geval beantwoord. De juiste vertaling van het voorzetseltje voor is pa. Enkele voorbeelden:
E bolo ta pa boso [/ bos(o)nan] = De taart is voor jullie
E regalo ta pa Aedan = Het cadeau is voor Aedan